Jan Karolak

Informacja o ciąży jest dla rodziców bardzo ważnym wydarzeniem. W pierwszej kolejności jest radość, oczekiwanie na wizytę u lekarza oraz pierwsze zakupy związane z wyprawką.

Następnie jednak zaczynamy myśleć jak zareagują osoby, z którymi pracujemy oraz nasz pracodawca. Przyszła mama pracująca na umowie o pracę na czas nieokreślony może, co do zasady spać spokojnie. W naszym wpisie dowiesz się jakie są możliwe scenariusze w nieoczywistym przypadku, jakim jest wykonywanie pracy przez młodą mamę na podstawie umowy na czas określony.

Polski ustawodawca zagwarantował szczególną ochronę przyszłych mam – zarówno w okresie ciąży, jak i w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego. Z kilkoma wyjątkami, pracodawca nie może wypowiedzieć im ani rozwiązać z nimi umowy w okresie ciąży oraz w czasie urlopu macierzyńskiego.

Pamiętaj, że niezależnie od tygodnia ciąży przysługuje Ci szczególna ochrona zatrudnienia. Stanowi o tym wprost Kodeksu pracy.

Zgodnie z art. 177 § 1:

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Co to są przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika? W dużym uproszczeniu zwolnienie dyscyplinarne.

Przyczyny te są wymienione w art. 52 ust. 1 Kodeksu pracy i należą do nich:

1) ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;

2) popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;

3) zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Z kolei obowiązek przeprowadzenia konsultacji ze związkami zawodowymi dotyczy tylko firm, w których działają organizacje związkowe.

Jak widzisz istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że w czasie ciąży pracodawca Cię zwolni – chyba, że popełnisz przestępstwo bądź wypełnisz inną przesłankę wskazaną powyżej.

! WAŻNE: Niestety ochrona z art. 177 § 1 Kodeksu pracy nie ma zastosowania do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca (art. 177 § 2 Kp).

Ponadto, Kodeks pracy przyznaje przyszłej mamie jeszcze jedną gwarancję zatrudnienia – przedłużenie umowy do dnia porodu.Jeśli umowa ma rozwiązać się po upływie 3 miesiąca ciąży, to z mocy prawa przedłuży się do dnia przyjścia na świat dziecka.

Wynika to wprost z art. 177 § 3 Kodeksu pracy, który stanowi:

Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Mamy, które zawarły umowę na okres próbny lub określony i dowiadują się, że są dla przykładu w 6 tygodniu ciąży, a umowę mają tylko na kolejne dwa miesiące (np. zawarły umowę na okres próbny na 3 miesiące) – nie muszą się obawiać.

! WAŻNE: Przedłużenie umowy do dnia porodu obowiązuje, jeśli w dniu rozwiązania umowy przyszła mama jest w co najmniej 12 tygodniu ciąży + 1 dzień (odpowiednio w Kodeksie Pracy – po upływie 3 miesiąca ciąży).

Szybkie obliczenia:

6 tygodni ciąży + 8 tygodni trwania umowy = 14 tygodni, co oznacza, że umowa rozwiązałaby się gdy przekroczymy 12 tydzień ciąży + 1 dzień (odpowiednio upłynie 3 miesiąc).

! WAŻNE: Jeśli umowa młodej mamy rozwiązała się w dniu porodu to nie nabywa ona prawa do urlopu macierzyńskiego, a w konsekwencji – do zasiłku macierzyńskiego od pracodawcy z oczywistych względów – bo nie jest już pracownikiem. Nie oznacza to jednak, że matka dziecka zostaje pozbawiona środków do życia dla nowopowstałej rodziny. Z tytułu urodzenia dziecka w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, przysługuje mamie zasiłek macierzyński, który jednak wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Kwestię zasiłków omówimy w kolejnym wpisie.

! WAŻNE: tej zasady nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (umowa na zastępstwo) i stanowi o tym 177 § 31 Kodeksu pracy. Zatem mamy, które wykonują prace w oparciu o umowę na zastępstwo nie korzystają z tej ochrony.

Art. 177 § 4 Kodeksu pracy przewiduje również sytuację, w której możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę w okresie ciąży lub macierzyńskiego za wypowiedzeniem jednak są to naprawdę wyjątkowe przypadki! Dotyczy to ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Analogicznie sytuacja ma się w przypadku mamy, która zawarła w dniu 29 września 2021 r. umowę na czas określony na 1 rok – do dnia 30 września 2022 r. W dniu 1 sierpnia 2022 r. przyszła mama wykonała test ciążowy, a następnie tego samego dnia lekarz potwierdził u niej 8 tydzień ciąży (2 miesiąc). W dniu rozwiązania umowy 30 września 2022 r. młoda mama będzie już w 4 miesiącu ciąży wobec czego umowa automatycznie przedłuży się do dnia porodu.

Powyższa sytuacja jednak nie wyklucza również takiego obrotu spraw, w którym pracodawca wiedząc o ciąży pracownicy sam z siebie przedłuży jej umowę bądź zechce zawrzeć z nią umowę na czas nieokreślony.

KB.